Afrikaanse varkenspest AVP (African Swine Fever in het Engels) is een heel besmettelijke virale ziekte die veroorzaakt wordt door een asfivirus, lid van de familie van de Asfarviridae. Dit virus slaat toe bij varkens en everzwijnen.

Klinische symptomen

De klinische symptomen van Afrikaanse varkenspest variëren en kunnen zich op verschillende manieren uiten :

• acute vorm: hoge koorts, magerzucht, loomheid, bloedaandoeningen die gepaard gaan met onderhuidse bloedingen en geelzucht, diarree, snelle sterfte (2-3 weken) en een sterftecijfer dat kan oplopen tot 100%
• subacute vorm: minder intense symptomen, een lager sterftecijfer met sterfte over een langere periode
• chronische vorm: niet-specifieke symptomen waaronder periodes van koorts, gewichtsverlies, ademhalingsproblemen, chronische huidzweren, arthritis. De ziekte ontwikkelt zich zo  gedurende verschillende maanden.

De ziekte is erg besmettelijk en zodra ze opduikt verspreiden de symptomen zich heel snel naar alle varkens van de boerderij. Bij everzwijnen wordt vaak een hoge sterfte gezien.

Het Afrikaanse varkenspestvirus is heel resistent en wordt overgedragen: 

• door rechtstreeks contact met geïnfecteerde varkens of everzwijnen
• via onrechtstreeks overbrenging door personen, uitrusting of voertuigen die in contact zijn geweest met het virus
• door inname van besmet en onvoldoende verhit afval van voeding
• door dragers: geïnfecteerde zachte teken van het geslacht Ornithodoros spp, maar deze zijn tot nu toe nog niet opgemerkt in België.

Afrikaanse zwijnen (wrattenzwijnen, penseeloorzwijnen, woudzwijnen) kunnen drager zijn van het virus zonder klinische syptomen te vertonen en fungeren als natuurlijk reservoir.

Afrikaanse varkenspest vormt geen gevaar voor de gezondheid van de mens. Ze is echter erg besmettelijk en kan zich heel snel verspreiden naar alle varkens op een boerderij en zo aanzienlijke economische schade veroorzaken.

Afrikaanse varkenspest is een hoogst besmettelijke ziekte die aangifteplichtig is. Elke verdenking moet onmiddellijk gemeld worden aan de lokale controle-eenheid van het FAVV.

Er bestaat geen behandeling voor deze ziekte, en ook geen vaccin.

In landen die vrij zijn van Afrikaanse varkenspest steunt preventie op strenge importmaatregelen om te vermijden dat levende geïnfecteerde dieren of besmette dierlijke producten worden ingevoerd.

Het Afrikaanse varkenspestvirus is sterk bestand tegen omgevingsfactoren. Het virus overleeft 150 dagen in een ontbeend stuk vlees bewaard op 4°C, 140 dagen in rauwe ham en verschillende jaren in diepgevroren karkassen. Het is dus belangrijk om onbewerkt vlees lang genoeg en aan een voldoende hoge temperatuur te verhitten om het virus te inactiveren. Preventie gaat dus ook over de juiste afvoer van voedselafval uit vliegtuigen, boten en voertuigen die uit geïnfecteerde gebieden komen. 

Jagers die zich in geïnfecteerde gebieden begeven, en in het bijzonder in risicogebieden, moeten alle nodige voorzorgsmaatregelen nemen om te vermijden dat ze het virus verspreiden bij hun terugkeer. 

In de geïnfecteerde gebieden is het heel moeilijk om het virus uit te roeien omdat het ook wilde dieren (everzwijnen) infecteert. Er moet dus voor worden gezorgd dat direct en indirect contact tussen everzwijnen en varkens wordt vermeden.

Naar aanleiding van de tot nu toe gedetecteerde gevallen van AVP, karakteriseert Sciensano het circulerende virus. Uit de eerste voorlopige resultaten van het genetisch onderzoek blijkt dat het AVP virus dat verantwoordelijk is voor de uitbraak bij wilde everzwijnen in België behoort tot de p72 genotype II, CVR-1, IGR-2 and MGF1 varianten. Deze varianten zouden in een aantal Europese landen circuleren en hun aanwezigheid werd ook beschreven in Moldavië (2016-2018), Oekraïne (2012, 2015), Belarus (2013) en in bepaalde streken van de Russische Federatie (informatie verkregen van het Europese referentielaboratorium voor AVP in Spanje). De analyses voor het bepalen van het volledig viraal genoom zijn aan de gang.