AgMask - Evaluatie van de types, doeltreffend gebruik en gezondheidsrisico's van het gebruik van biocides op basis van zilver om antimicrobiële eigenschappen te geven aan de mondmaskers die worden gebruikt tijdens de COVID-19-crisis

Last updated on 3-5-2023 by Wesley Van Dessel
Projectduur:
januari 10, 2020
-
september 30, 2022

In het kort

De Belgische bevolking zal een lange tijd mondmaskers moeten dragen. Veel van die commerciële mondmaskers bevatten biocides op basis van zilverionen, die antimicrobiële eigenschappen hebben. Om een antwoord te bieden op het toenemende aantal vragen over welke maskers veilig zijn en welke de beste zijn (stabiliteit, duurzaamheid e.d.), onderzoeken we of de biocides op basis van zilverionen die worden gebruikt in mondmaskers, in overeenstemming zijn met de wettelijke normen. In het AgMask COVID-19-project verifiëren we of de mondmaskers zilver (in de vorm van ionen en/of nanopartikels) vrijgeven, wat kan resulteren in blootstelling aan zilver via inhalatie, wat ongezond kan zijn. Het project evalueert en optimaliseert de overheidsrichtlijnen met betrekking tot het praktische gebruik van mondmaskers en evalueert mogelijke gezondheidsrisico’s.

Projectbeschrijving

Het AgMask COVID-19-project evalueert de types, de doeltreffendheid en mogelijke gezondheidsrisico’s van biocides op basis van zilver, die antimicrobiële eigenschappen verlenen aan mondmaskers. Het is belangrijk te weten of de mondmaskers zilver vrijgeven in de vorm van ionen en/of nanopartikels, wat kan leiden tot blootstelling aan zilver via inhalatie. Deze informatie is essentieel om de kwaliteit van dergelijke mondmaskers te controleren en om toezicht te houden op mogelijke risico’s

In dit project combineren we onze expertise in analytische elektronenmicroscopie, analyse van zware metalen en in risicoanalyse met de infrastructuur van VITO om de ademhaling te simuleren en luchtstalen te nemen. Deze unieke samenwerking stelt ons in staat om:

  • de biocides op basis van zilver in mondmaskers te karakteriseren in situ
  • de blootstelling aan zilverionen en nanopartikels van zilver door inhalatie in te schatten
  • de belangrijkste externe factoren die de vrijgave van biocide op basis van zilverionen bepalen, te evalueren
  • het risico van de toepassing van biocides op basis van zilver in verschillende soorten mondmaskers die verkrijgbaar zijn op de Belgische markt, te bepalen. 

De resultaten stellen ons in staat om: 

  • te verifiëren of de gebruikte biocides op basis van zilver in overeenstemming zijn met de wettelijke standaarden
  • te meten in welke mate de gebruikers ervan worden blootgesteld aan de zilver biocides gebruikt in het mondmasker
  • de overheidsrichtlijnen met betrekking tot het praktische gebruik van mondmaskers te evalueren en te optimaliseren
  • mogelijke gezondheidsrisico’s te controleren: Welke maskers zijn veilig? Welke zijn de beste (stabiliteit, duurzaamheid e.d.)?

Resultaten

Finale resultaten en conclusies

In dit project hebben we aangetoond dat mondmaskers (nano)partikels van zilverbiociden (en titaniumdioxide) kunnen bevatten en hebben we ook de hoeveelheid aanwezige deeltjes bepaald.

Op basis daarvan hebben we een methodologie uitgewerkt om een veilige grenswaarde (aanvaardbare blootsstellingslimiet) te definiëren die het mogelijk maakt om mondmaskers te produceren die intrinsiek veilig zijn (safe-by-design).

Naast deze theoretische inschatting hebben we samen met de Universiteit Gent en het VITO geprobeerd om de werkelijke blootstelling aan deze (nano)deeltjes te meten tijdens het dragen van een mondmasker. Geen enkele beschikbare methode liet echter toe om op die vraag een sluitend antwoord te geven. Het is dan ook niet mogelijk om op basis van de huidige resultaten sluitende conclusies te trekken over de reële gezondheidsrisico’s voor de drager, noch om op basis van de huidige wetenschappelijke stand van zaken algemene conclusies te formuleren over eventuele gezondheidsrisico’s voor de bevolking bij het dragen van mondmaskers die zilverbiocide (nano)deeltjes bevatten.

Op basis van deze vaststellingen hebben we de bevoegde autoriteiten geadviseerd om het safe-by-design concept sterker te verankeren in de wetgeving. Ook zijn verder onderzoek en ontwikkelingen nodig rond de veiligheid van producten die (nano)deeltjes bevatten. Meer specifiek in deze drie domeinen:

  • Nagaan welke risico’s het gebruik van mondmaskers (en andere gebruiksgoederen) die nanodeeltjes bevatten in de praktijk met zich meebrengt, en de mogelijke impact op de gezondheid onderzoeken.
  • Het reguleren en controleren van de productkwaliteit van dergelijke gebruiksgoederen
  • Onderzoek naar gezondheids- en milieurisico’s verbonden aan de levenscyclus van producten met nanodeeltjes.

Download het eindrapport:

Silver-based biocides and titanium dioxide particles in face masks for general use. Final report of the TiO2Mask and AgMask COVID-19 projects.

Tussentijdse resultaten einde fase 1 - 2022:

Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat de gemeten zilverwaarden in 15 van de 20 onderzochte mondmaskers onder de strenge limietwaarde lagen. In 4 maskers werd de limiet beperkt overschreden, en in 1 masker zeer zwaar.

Meer details vindt u in het tussentijds rapport over de eerste fase van het project.

Vaak gestelde vragen over het AgMask-project

Eerste vroege resultaten van fase 1 (Karakterisering in situ) — Februari 2021:

In eerste instantie hebben we gekeken naar het Avrox-masker. In het verdere verloop van de studie volgt nog onderzoek op andere maskers behandeld met een op zilver gebaseerd biocide die op de Europese markt zijn, en, als controle, op maskers zonder zilver.  

  • De eerste resultaten geven aan dat de vezels in het Avrox-masker inderdaad een biocide op basis van zilverionen als werkzaam bestanddeel bevatten, zoals aangegeven door de fabrikant. We vonden ook zilvernanodeeltjes.
  • Verder vonden we ook  titaniumdioxide nanodeeltjes.
  • De titaniumdioxide partikels zijn voornamelijk in de matrix van de vezels gebonden. De zilverdeeltjes bevinden zich aan het oppervlak van de vezels. Van sommige nanodeeltjes is in de literatuur geweten dat ze mogelijk een gezondheidsrisico kunnen inhouden. De huidige resultaten laten echter niet toe om in te schatten of die nanodeeltjes effectief vrijkomen uit de maskers en in hoeverre de gebruikers eraan blootgesteld worden. De methodologie daarvoor is nog volop in ontwikkeling in samenwerking met de collega’s van het VITO. De resultaten zullen niet op korte termijn beschikbaar zijn, omdat we ons ook hier op nieuw wetenschappelijk terrein begeven. 

PDF-pictogram Download het analyserapport van de Avrox-maskers.

Als zou blijken dat een blootstelling aan nanodeeltjes mogelijk is, moet bekeken worden of dat eventueel een risico voor de gezondheid van de drager met zich meebrengt. Een product is dus niet per definitie schadelijk omdat het bepaalde substanties bevat. Alles hangt af van de werkelijke blootstelling en de effecten van die stoffen. Ook op dat vlak is er nog meer studiewerk nodig.

Conclusie: we beschikken op dit moment over de resultaten uit de eerste fase van de studie. Er zijn nog veel onbekende elementen en het is dan ook niet zeker of en hoe groot de eventuele risico’s precies zijn.

In lijn met onze taak om mogelijke gezondheidsrisico’s te signaleren, heeft Sciensano deze eerste resultaten overgemaakt aan de bevoegde autoriteiten.

Vaak gestelde vragen over het AgMask-project

Vaak gestelde vragen over het TiO2Mask-project

Partners

Evelien Frijns
Kristof Tirez

Financierder

QR code

QR code for this page URL