In het kort
Dit project beoogt de ontwikkeling van een methodologie voor de screening, detectie en fysisch-chemische karakterisering van (nano)deeltjes in levensmiddelenadditieven. De methodologie zal worden ontwikkeld en gevalideerd op levensmiddelenadditieven van titaandioxide (E171), zilver (E174) en goud (E175), in hun zuivere staat en in voedingsproducten.
Binnen het NanoAg@ en EFSA nano project worden deze methoden toegepast om de blootstelling te analyseren van deze nanomaterialen in het kader van risicobeoordeling.
De nanotechnologie is een van de snelstgroeiende technologieën van deze eeuw. Het heeft verschillende industriële toepassingen die een invloed hebben op vele aspecten van ons dagelijks leven. Nanomaterialen worden bijvoorbeeld gebruikt in cosmetica en huidverzorgingsproducten, in materialen die in contact komen met voedingsmiddelen of in speciale apparaten om medicijnen aan het lichaam toe te dienen. Hoewel het huidige niveau van toepassingen in de Europese levensmiddelensector zich in een beginstadium bevindt, wordt algemeen aangenomen dat de komende jaren steeds meer van deze producten in de EU beschikbaar zullen zijn. Om de consumptie van nanomaterialen te evalueren en te controleren, leggen overheidsinstanties (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), EG, Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en milieu) zich momenteel toe op het aanpassen en implementeren van wetgeving, en het ontwikkelen van netwerken en expertcommissies (binnen ISO, Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO)).
Projectbeschrijving
Dit project richt zich op de meting van de nanofractie in levensmiddelenadditieven van titaandioxide (E171), zilver (E174) en goud (E175). Deze selectie van levensmiddelenadditieven is gebaseerd op het herbeoordelingsprogramma van de EFSA (Verordening 257/2010 van de Commissie), dat verschillende soorten kristallijne en metaalhoudende levensmiddelenadditieven omvat.
Een typische en volledige analyse zal de volgende fasen omvatten:
- Screening naar de aanwezigheid van nanodeeltjes in levensmiddelenadditieven en voedingsmiddelen door EM en ICP-MS
- Bevestiging van de chemische identiteit met behulp van elektronendiffractie, EDX en ICP-MS
- Metingen van de fysische deeltjeseigenschappen van het levensmiddelenadditief met behulp van EM
- Bepaling van de concentratie van de fractie nanodeeltjes met behulp van ICP-MS en SP-ICP-MS.
Als ‘proof of principle’ wordt de methodologie toegepast om nanodeeltjes te karakteriseren in een beperkte selectie van zuivere levensmiddelenadditieven en van voedingsmiddelen die deze levensmiddelenadditieven bevatten. Gevalideerde SOP’s met bewezen effectiviteit voor het karakteriseren van nanomaterialen in levensmiddelenadditieven en voedingsmiddelen worden voorgesteld.
Binnen het NanoAg@ en EFSA nano project zal de methodologie in een systematisch en grootschaliger marktonderzoek van levensmiddelenadditieven en voedingsmiddelen met E171, E174 en E175 worden geïmplementeerd. Op basis van deze uitgewerkte voorbeelden zal een generieke benadering worden geformuleerd voor het identificeren en karakteriseren van nanofracties van deeltjes in levensmiddelenadditieven. In het algemeen zal dit werk de controle (regelgevers), de toepassing (consumenten) en de implementatie (producenten) ondersteunen van EU-verordeningen voor nanomaterialen in de goedgekeurde levensmiddelenadditieven E171, E174 en E175.
Resultaten
In het nanofood@-project en het EFSA-nano-project werden analytische methoden ontwikkeld om nanodeeltjes op te sporen en te karakteriseren in off the shelf voedseladditieven en voedingsprodukten.
De resultaten van beide projecten zijn complementair en worden daarom gezamenlijk gepresenteerd. Binnen het nanofood@-project werd een innovatieve analytische strategie ontwikkeld op basis van analytische transmissie-elektronenmicroscopie (TEM) en inductief gekoppelde plasmamassaspectrometrie van één deeltje (spICP-MS). Dat leverde een proof of principle voor de detectie en karakterisering van nanodeeltjes in voedingsadditieven. Binnen het EFSAnano-project werd deze strategie toegepast op zuivere voedseladditieven en op voedselmonsters om de nuttige toepassing van deze methoden in een regelgevende context aan te tonen, voor controle en voor risicoanalysedoeleinden.
Meer specifiek werden gestandaardiseerde en gevalideerde methoden ontwikkeld om E171 (titaandioxide), E174 (zilver) en E175 (goud) in off the shelf voedingsadditieven en in voedingsproducten te karakteriseren. Het project was gericht op de ontwikkeling, standaardisatie en validatie van methoden op basis van TEM en spICP-MS. Daarnaast werd een E171-referentiemateriaal aangemaakt en werden deze methoden in een breder domein toegepast voor marktonderzoek en risicobeoordeling van E171, E174 en E175, ter ondersteuning van de EFSA en de Belgische voedselveiligheidsautoriteiten.
De ontwikkelde methoden zijn gestandaardiseerd en in standaard operationele procedures (SOP’s) gegoten. De resultaten en meetonzekerheden verkregen uit de validatiestudies zijn nodig om deze methoden toe te passen op officiële controles en handhaving van de wetgeving.
