Over de hele zomerperiode van 2019 zijn er in België 39 977 sterfgevallen vastgesteld, wat neerkomt op een oversterfte, alle leeftijden samen, van 3,1% (op basis van de laatste 5 jaar). Gemiddeld waren er 272 sterfgevallen per dag, met een piek van 422 sterfgevallen op 26 juli 2019, midden in een hittegolf en de dag na de warmste dag van de zomer, waarop 39,7°C bereikt in Ukkel. In België en over de gehele zomerperiode was de zwaarst getroffen groep vrouwen tussen 15 en 64 jaar (+10,8%). De oversterfte werd ook op gewestelijk niveau vastgesteld, in Vlaanderen (+3,5%), Wallonië (+2,5%) en Brussel (+8,1%). In Brussel werden alle leeftijdsgroepen in gelijke mate getroffen. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht was het sterftecijfer in vergelijking met de rest van het land het hoogst in Brussel.
Zomersterfte wordt over het algemeen beïnvloed door luchtverontreiniging en hoge temperaturen. Over de gehele zomerperiode van 2019 was de mortaliteit inderdaad statistisch significant gecorreleerd met de luchtverontreiniging (PM10, PM2,5, en ozon) en de temperaturen. De sterkste correlaties werden waargenomen in de oudste leeftijdsgroep, maar ook in de leeftijdsgroep van 15-64 jaar voor wat luchtverontreiniging betreft. België heeft een hitte- en ozonplan. Tijdens de zomer van 2019 werd de waarschuwingsfase van dit plan drie maal geactiveerd. Er was geen activering van de alarmfase. Tijdens deze drie waarschuwingsperiodes was er een korte periode van statistisch significante oversterfte en dit op of na de dagen met een relatief hoge temperatuur of een ozonpiek.
Hoewel de eerste hitteperiode (van 23 juni tot 1 juli) de langste van de drie was, was de waargenomen oversterfte vrij laag (159 extra sterfgevallen: +6,7%). De oversterfte was hoger in Brussel en Wallonië dan in Vlaanderen. Het was tijdens de tweede hitteperiode (van 22 juli tot 27 juli) dat de oversterfte in België het grootst was (454 extra sterfgevallen: +22,3%). Week 30 had een bijzonder hoog aantal sterfgevallen, met een statistisch significant hoger sterftecijfer over de hele week. De oversterfte was opnieuw hoger in Wallonië en Brussel dan in Vlaanderen. Tijdens deze tweede warme periode bereikten de temperaturen en de ozonconcentraties bijzonder hoge waarden. De maximumtemperatuur bereikte 39,7°C in Ukkel op 25 juli. Dit zou de hogere oversterfte tijdens deze hittegolf kunnen verklaren in vergelijking met de andere twee hittegolven van de zomer van 2019, waar de extremen minder hoog waren.
Tijdens de derde hitteperiode (van 24 augustus tot 29 augustus) was de oversterfte matig (196 extra sterfgevallen: +10,9%). Tijdens deze derde hitteperiode werd de hoogste oversterfte genoteerd in Vlaanderen, gevolgd door Wallonië en tenslotte Brussel. Het bijzondere aan de zomerperiode van 2019 in vergelijking met voorgaande jaren is dat de oversterfte sterker toesloeg onder de 65-plussers. In deze leeftijdsgroep bereikte de oversterfte 6,3%, de hoogste waarde die in de afgelopen 20 jaar in de leeftijdsgroep onder de 65 jaar is waargenomen. Uit de sterftecijfers per gewest blijkt dat de oversterfte onder de 65-plussers meer uitgesproken was in Vlaanderen (8,6%) en Brussel (13,1%) dan in Wallonië (4,8%). In Brussel had de zomer van 2019 de hoogste oversterfte voor alle leeftijden van de afgelopen 20 jaar, met uitzondering van 2003.
Downloaden 880.74 KB