Sciensano is verantwoordelijk voor de epidemiologische surveillance van westnijlkoorts bij de mens in België.
Westnijlvirus
Westnijlvirus
Westnijlkoorts wordt veroorzaakt door het westnijlvirus (WNV), een Flavivirus dat wordt overgedragen door de beet van een besmette mug. Het virus komt voornamelijk voor bij vogels (trekvogels) en kan op de mens worden overgedragen door bepaalde soorten muggen van het geslacht Culex, waartoe ook de huissteekmug behoort. Naast de mens kunnen ook zoogdieren zoals paarden worden besmet, maar dit zijn toevallige gastheren, want de transmissiecyclus vindt alleen plaats tussen vogels en muggen.
Wat is het westnijlvirus?
- Er zijn 8 soorten of ‘lijnen’ van het westnijlvirus maar slechts twee ervan veroorzaken ziekte bij de mens. Lijn 1 van het WNV komt op veel plaatsen in de wereld voor (Amerika, Afrika (inclusief het Nijlbekken), West-Azië, het Midden-Oosten en Europa), terwijl lijn 2 eerder beperkt blijft tot Afrika en Europa.
- Het virus komt voornamelijk voor bij vogels (trekvogels). Mensen en paarden zijn zogenaamde ‘epidemiologisch doodlopende’ gastheren voor het virus, want zij dragen niet verder bij tot de overdracht van de ziekte. Dit komt omdat het virus zich niet ontwikkelt in deze gastheren, waardoor een onvoldoende hoeveelheid van het virus in het bloed achterblijft om een mug te besmetten tijdens een beet.
- De meeste menselijke gevallen werden gemeld in Noord-Amerika en Canada. In Europa werd het virus aanvankelijk geïntroduceerd door trekvogels uit Afrika, en is momenteel endemisch in verschillende regio’s van Zuid- en Midden-Europa. Sinds het begin van de surveillance van de ziekte in Europa werd het hoogste aantal gevallen waargenomen in 2018. De afgelopen jaren werden voor het eerst inheemse gevallen bij de mens gemeld in Duitsland (2019 en 2020) en Nederland (2020).
- Uitzonderlijk is overdracht van mens op mens mogelijk door bloedtransfusie, orgaantransplantatie of tijdens de zwangerschap, de bevalling of borstvoeding.
Symptomen
- Na een incubatietijd van ongeveer 2-14 dagen vertoont 1 op 5 besmette personen symptomen zoals hoofdpijn, spierpijn, koorts, huiduitslag en gezwollen lymfeklieren.
- De meeste mensen herstellen volledig, maar vermoeidheid kan soms enkele weken of maanden duren.
- In zeldzame gevallen (1% van de infecties) ontwikkelen besmette personen een ernstige ziekte zoals encefalitis (ontsteking van de hersenen) of meningitis (ontsteking van het hersenvlies). De ernstige vorm komt vaker voor bij oudere mensen en kan dodelijk zijn (bij 1 op 10 getroffen personen).
Diagnose, behandeling en preventie
- Als de arts een westnijlinfectie vermoedt, kan de diagnose worden gesteld door een bloedafname of een lumbaalpunctie. Afhankelijk van het stadium van de ziekte kunnen verschillende tests worden gebruikt, zoals een PCR-test en serologie.
- Er is geen specifieke behandeling voor westnijlkoorts, de symptomen worden behandeld met pijnstillers en rehydratie in geval van koorts. Ernstige gevallen vereisen ziekenhuisopname.
- Er is geen vaccin beschikbaar voor de mens, maar er is er wel één voor paarden.
- Preventie bestaat uit het mijden van muggenbeten.