3 perioden van oversterfte tijdens de zomer van 2019

Gepubliceerd op: 
donderdag, 3 oktober 2019
Last updated on 15-2-2023 by Cassandre Dugailliez

Deze zomer werd het hitte- en ozonplan 3 keer geactiveerd: tussen 21 juni en 1 juli, tussen 19 en 26 juli en tussen 23 en 28 augustus 2019. In die perioden waren er telkens dagen met hoge temperaturen en aanzienlijke ozonconcentraties. Sciensano, het Belgisch instituut voor gezondheid, nam tijdens deze perioden oversterfte waar bij de bevolking. Zoals tijdens andere warmteperioden, werden deze extra overlijdens waargenomen tijdens of net na de heetste dagen. 

Ozon- en hitteplan 3 keer geactiveerd 

Deze zomer werd het hitte- en ozonplan 3 keer geactiveerd:

  • Van 21 juni tot en met 1 juli: deze periode kende 3 niet-opeenvolgende hete dagen met piektemperaturen tot plaatselijk 35°C (32,6°C in Ukkel — KMI)  en ozonconcentraties tot 198 µg/m³ als hoogste uurgemiddelde. 
  • Van 19 tot en met 26 juli: deze periode kende 4 opeenvolgende hete dagen die culmineerden in ongeziene piektemperaturen tot ruim boven 40°C op vele plaatsen (39,7°C in Ukkel — KMI)  en ozonconcentraties tot 242 µg/m³ als hoogste uurgemiddelde. Deze waarden zijn uitzonderlijk. 
  • Van 23 tot en met 28 augustus: deze periode kende 3 opeenvolgende hete dagen met piektemperaturen tot plaatselijk 35°C (33,3°C in Ukkel — KMI) en ozonconcentraties tot 206 µg/m³ als hoogste uurgemiddelde.

Aantal extra overlijdens vooral uitgesproken in juli

In de 3 warmteperioden zagen we telkens oversterfte, met piekwaarden op en vlak na de dagen met temperaturen boven de 30°C. 

In en vlak na de 1ste warmteperiode (21 juni – 2 juli)

  • Zagen we in België een matige oversterfte (+ 4% of 128 extra overlijdens bovenop de 2885 verwachte overlijdens) in alle leeftijdsgroepen van de bevolking, maar vooral in de groep van 65 tot 84-plussers

In Vlaanderen bleef het aantal extra overlijdens in de eerste warmteperiode beperkter dan in Wallonië en Brussel, mogelijk omdat de temperaturen in Vlaanderen tijdens deze periode minder hoog waren dan in de andere twee gewesten”, zegt Nathalie Bossuyt, onderzoekster bij Sciensano.

In en vlak na de 2de warmteperiode (19 – 27 juli)

  • Was er in België uitgesproken oversterfte in alle leeftijdsgroepen (+17% of 400 extra overlijdens bovenop de 2296 verwachte overlijdens), maar vooral in de groep van 85-plussers
  • Het aantal extra overlijdens (bovenop het aantal verwachte overlijdens) piekte drie aaneensluitende dagen op:
    • 24 juli met 81 extra overlijdens
    • 25 juli met 110 extra overlijdens
    • 26 juli met 136 extra overlijdens

Tijdens de 2de hitteperiode was de oversterfte vooral in Brussel zeer hoog (tot bijna 35%). Een mogelijke verklaring hiervoor zou een stedelijk hitte-eiland effect kunnen zijn. In steden kan het namelijk veel warmer worden dan in de omliggende gebieden, door blokkering van wind en het vasthouden van warmte in beton, asfalt en stenen. Daardoor kunnen ook de nachttemperaturen er hoger blijven, terwijl het op het platteland wel koeler wordt”, zegt Nathalie Bossuyt.

In en vlak na de 3de warmteperiode (23 – 29 augustus)

  • Was er in België opnieuw een duidelijke oversterfte  (+10%  of 188 overlijdens bovenop de 1795 verwachte overlijdens), hoofdzakelijk in de groep van 65-plussers.

De 3de hitteperiode werd gekenmerkt door een oversterfte in Vlaanderen en Wallonië, maar niet in Brussel”, vervolgt Bossuyt.

Kunnen we deze warmteperiodes vergelijken met die in de zomer van 2018?

Zowel tijdens de hitteperioden van deze zomer als in die van 2018 werden recordtemperaturen genoteerd. Toch blijft het heel moeilijk om hitteperioden met elkaar te vergelijken, omdat de omstandigheden sterk kunnen verschillen.
Zo zijn er ook tussen de twee laatste zomers grote verschillen. 

  • De zomer van 2018 werd gekenmerkt door 2 lange perioden met hoge temperaturen en hoge ozonconcentraties. Toen registreerde Sciensano weliswaar oversterfte op enkele dagen, maar die bleek lager dan verwacht.
  • In 2019 waren er 3 kortere maar hevige hitteperioden waarin, met name tijdens de dagen met extreme temperaturen in juli, duidelijk oversterfte gezien werd. De oversterfte op 24, 25 en 26 juli 2019 bijvoorbeeld was telkens hoger dan de hoogst waargenomen dagelijkse oversterfte in de zomer van 2018”, verklaart Nathalie Bossuyt van Sciensano.

Het is echter nog iets te vroeg om conclusies te trekken over het totaal aantal overlijdens tijdens de volledige zomer van 2019. Bovendien beschikt Sciensano nog niet over de specifieke doodsoorzaken, waardoor het niet mogelijk is om te bepalen wat nu precies de oversterfte heeft veroorzaakt.

Toch opletten bij hoge temperaturen of ozonpieken

Ondanks de uitgebreide hitteplannen deze zomer, zien we tijdens warmteperioden toch nog oversterfte. Sciensano benadrukt voor de komende zomer alvast dat het belangrijk blijft om zich goed te beschermen tegen de hitte. Volg hiervoor de aanbevelingen van uw regio:

Meer informatie over de luchtkwaliteit vindt u op www.irceline.be.

QR code

QR code for this page URL