In het kort
Pyrrolizidine-alkaloïden (PA’s) zijn natuurlijke toxines die door talrijke plantensoorten worden aangemaakt als afweermechanisme tegen insecten. Van sommige PA’s weten we dat ze carcinogeen zijn voor de mens. Hun aanwezigheid in voeding kan het gevolg zijn van contaminatie met onkruiden (men neemt aan dat dit de belangrijkste contaminatieroute is), de aanwezigheid van stuifmeel van giftige planten (bijvoorbeeld in honing), illegaal of onjuist gebruik van giftige planten, of opname uit de grond via de wortels van de planten. Ook bepaalde frauduleuze praktijken kunnen een rol spelen. In dit project wordt de blootstelling van de Belgische bevolking aan PA’s beoordeeld in babyvoeding, ijsthee, kruiden, ondersoorten van oregano en diepgevroren bladgroenten.
Projectbeschrijving
De aanbevelingen van de EFSA, de Europese autoriteit voor voedselveiligheid, met betrekking tot pyrrolizidine-alkaloïden wijzen op een mogelijke bezorgdheid voor de volksgezondheid bij sommige subgroepen van de bevolking (bijv. kinderen). EFSA beveelt ook aan om analytische gegevens te verzamelen voor zuigelingen en jonge kinderen en meldt dat er veel hiaten zijn in de gegevens. Intern werden efficiënte analytische methoden ontwikkeld en gevalideerd die nauwkeurige kwantificering van (zeer) lage niveaus van PA’s en hun overeenkomstige N-oxidederivaten (PANO’s) in veel verschillende voedingsmatrices mogelijk maken voor de gelijktijdige bepaling van 30 PA’s/PANO’s met behulp van vloeistofchromatografie in combinatie met tandem massaspectrometrie (UPLC-MS/MS). In het huidige project wordt de rol onderzocht van zuigelingenvoeding, opvolgvoeding voor baby’s, voeding voor medisch gebruik (FSMP), thee/kruideninfusies voor baby’s, andere kant-en-klare babyvoeding en groeimelk in de blootstelling van deze kwetsbare subpopulatie. Diepgevroren bladgroenten werden ook opgenomen in de veronderstelling dat een besmetting met onkruiden waarschijnlijk zou kunnen zijn. In totaal werden 224 voedingsmiddelen geselecteerd en geanalyseerd. We hebben vastgesteld dat:
- de contaminatieniveaus van voeding voor zuigelingen en kinderen (d.w.z. melk en bereid voedsel) zeer laag waren,
- ijstheeën, die in de vorige projecten ook al werden gecontroleerd, toch weer gecontamineerd waren met PA’s,
- de contaminatie in kruidenzaden vermeld in de Europese verordening 2018/62 in sommige gevallen significant was
- hoge concentraties werden waargenomen in diepgevroren bladgroenten met kervel.
Nadien hebben we de blootstelling van de Belgische bevolking geëvalueerd en de contaminerende PA-producerende plantensoorten geïdentificeerd in enkele relevante stalen met behulp van DNA-metabarcodering.
We concluderen dat de combinatie van LC-MS-analyses, microscopische evaluatie en DNA-metabarcodering een interessante trilogie is voor een verfijning van de monitoring van PA-contaminatie van de voedselketen. Bovendien blijkt uit de hoge contaminatieniveaus van PA’s/PANO’s van het heliotrinetype die in de huidige studie werden gedetecteerd, dat het belangrijk is om ze te blijven opsporen in toekomstige monitoringstudies van PA-gehalten in voedsel.
