In een breed opgezet onderzoek heeft Sciensano de engagementen over voeding, gezondheid en duurzaamheid van verschillende voedselbedrijven in België bestudeerd. De resultaten lopen sterk uiteen per bedrijf en per sector, maar gemiddeld gezien liggen de scores laag, zeker voor gezonde voeding. Voor duurzaamheid zijn de scores iets beter. Maar om echt vooruitgang te boeken, zal aangepaste regelgeving door overheden nodig zijn.
Overgewicht en obesitas zijn belangrijke problemen voor de volksgezondheid: ze dragen bij aan ernstige ziektes als kanker, diabetes, en hart- en vaatziekten. Eén van de belangrijkste factoren die overgewicht en obesitas beïnvloeden, zijn ongezonde voedselomgevingen. Bovendien is het voedselsysteem in België verantwoordelijk voor ongeveer twintig procent van de totale uitstoot van broeikasgassen. Daarom bestudeerde Sciensano de engagementen van bedrijven om de voedselomgeving in België gezonder en duurzamer te maken.
Er werden 33 bedrijven onder de loep genomen, uit vier verschillende sectoren: supermarkten, fastfoodrestaurants, producenten van verpakte voeding, en producenten van niet-alcoholische dranken. De kwaliteit van hun engagementen voor gezonde voeding werd geëvalueerd op zes verschillende vlakken. De bedrijven konden zelf ook input leveren en feedback geven op de resultaten. Omdat het de tweede keer is dat Sciensano deze studie deed, is het ook mogelijk om te vergelijken met 2019.
“Er zijn een aantal bedrijven die het beter doen dan in 2019, maar de vooruitgang blijft meestal beperkt,” zegt onderzoeker Stefanie Vandevijvere van Sciensano, die het onderzoek coördineerde. “Er zijn ook bedrijven die het slechter doen. Over het algemeen blijft de voedselomgeving ongezond, en we weten dat dat leidt tot ongezonde voedingspatronen. Het is dus aan de overheid om maatregelen te nemen om de voedselomgeving gezonder te maken.”
De betere resultaten zijn het meest zichtbaar bij de supermarkten: daar is een gestage verbetering van de nutritionele kwaliteit van de huismerkproducten. Toch blijft in supermarkten ongezonde voeding overheersen wat betreft aanbod, promoties en prominentie. Bij fastfoodketens is de verbetering sinds 2019 heel beperkt: langs de ene kant is er meer nutritionele informatie over maaltijden beschikbaar, maar langs de andere kant blijven sterke engagementen om de marketing van ongezonde maaltijden te verminderen uit. Bovendien is het aanbod aan fastfood in België sterk toegenomen, zoals ook uit eerder onderzoek bleek. Ook bij producenten van frisdranken en verwerkte voeding is het beeld gemengd: de informatie op etiketten is bijvoorbeeld verbeterd, maar de samenstelling van de voedingsproducten is meestal niet gezonder geworden, en ook hier blijven sterke engagementen om reclame voor ongezonde voeding aan te pakken uit.
Voor duurzaamheid scoren veel bedrijven wel beter dan voor gezondheid (met een belangrijke uitzondering: het aanbod van plantaardige alternatieven). Dat is logisch, legt Vandevijvere uit: “Voor duurzaamheid is er een economische stimulans: minder energie of verpakkingsmateriaal gebruiken, doet de kosten voor het bedrijf ook dalen.” Voor gezondheid ontbreekt die economische stimulans meestal. Het onderzoek stelt ook vast dat er geen verband is tussen de scores voor duurzaamheid en de scores voor gezonde voeding.
“Daarom lijkt aangepaste regelgeving door overheden echt nodig om vooruitgang te boeken op gezondheidsvlak,” aldus Vandevijvere. Te beginnen met de sectoren en domeinen die het slechtst scoren, en waar de voorbije jaren het minst vooruitgang is geboekt, zoals fastfoodrestaurants, die gemiddeld erg laag scoren, of reclame, die nog te vaak ongezonde voeding promoot, en zich bovendien te vaak op kinderen richt. “Het zijn maatregelen die de Hoge Gezondheidsraad al heeft aanbevolen en die weinig zouden kosten, maar een grote impact op de volksgezondheid zouden kunnen hebben,” stelt Vandevijvere.
Raadpleeg de volledige studie en de scorekaarten van alle bedrijven
Deze studie kadert in het Europese project FEAST; ook andere Europese landen voerden soortgelijke studies uit.