In het kort
Door muggen overgedragen ziekten zijn niet-endemisch in Europa, maar komen de laatste jaren steeds vaker voor. In de nabije toekomst kunnen we ook in België sporadische uitbraken verwachten. Het gedrag van de mens is een belangrijke factor voor de preventie van dergelijke ziekten. Daarom voerden onderzoekers van Sciensano een enquête uit in 2022 om een inzicht te krijgen in de kennis en het gedrag van de Belgische volwassen bevolking ten opzichte van muggen en door muggen overgedragen ziekten. De resultaten kunnen de autoriteiten ondersteunen in het correct informeren van de bevolking.
Projectbeschrijving
Nieuw opkomende door muggen overgedragen ziekten
Als gevolg van de globalisering, veranderingen in landgebruik en de klimaatverandering kunnen muggen en de ziekten die ze overbrengen, zich verspreiden naar regio’s waar ze nog niet eerder voorkwamen. Uitbraken van door muggen overgedragen ziekten zoals dengue, chikungunya en zikavirusinfectie zouden de komende jaren een realiteit kunnen worden in België, zoals nu al het geval is in buurlanden zoals Frankrijk:
- Er zijn de voorbije jaren herhaaldelijk introducties van de tijgermug (Aedes albopictus, de belangrijkste vector in Europa voor de virussen die deze ziektes veroorzaken) in België gemeld, en de mug zou zich in de (nabije) toekomst kunnen vestigen.
- Het toenemend aantal reizigers dat terugkeert uit landen waar ziekten die door muggen overgedragen worden endemisch zijn, verhoogt verder het risico op lokale overdracht van deze ziekten in België.
Voorbereiding
Een goede kennis van burgers over muggen en hun gedrag, en gepaste preventieve acties tegen muggen, zijn belangrijk in de voorbereiding van de Belgische bevolking op nieuw opkomende door muggen overgedragen ziekten, aangezien interventies om deze ziekten te voorkomen of te controleren beperkt zijn en acties van burgers vereisen:
- beperken van broedplaatsen van muggen
- preventie van muggen in huizen
- preventie van muggenbeten.
Resultaten
Resultaten en actiepunten voor de toekomst
Bijna de helft van de 776 deelnemers aan het onderzoek (62% vrouwen) ondervond vaak of zeer vaak overlast van steekmuggen tijdens het muggenseizoen, steekmuggen lijken dus zeker een onderwerp van publiek belang te zijn. Over het algemeen scoorden de deelnemers hoog op de kennisvragen, vooral met betrekking tot de ecologie van steekmuggen (bijt- en broedgedrag). Slechts 20% van de deelnemers kon echter alle afbeeldingen van insecten correct classificeren als ‘steekmug’ of ‘ander insect’.
Deelnemers percipieerden de ernst van door muggen overgedragen virussen (MOV’s) als hoog, maar percipieerden hun vatbaarheid voor MOV’s lager. Deelnemers waren het meest gemotiveerd om preventieve maatregelen te nemen bij het waarnemen van steekmuggen in en rond het huis. Deelnemers hadden weinig vertrouwen in het vinden van informatie over preventieve maatregelen en in het herkennen en verwijderen van broedplaatsen.
Hoewel bijna alle deelnemers ten minste één preventieve maatregel namen tegen steekmuggen en muggenbeten, verwijderde slechts de helft van de deelnemers stilstaand water van plaatsen in en rond het huis.
Op basis van onze resultaten stellen we een aantal actiepunten voor toekomstige informatiecampagnes voor.
- De herkenning van steekmuggen onder andere insecten zou moeten worden verbeterd.
- Burgers moeten worden gesensibiliseerd om potentiële broedplaatsen voor steekmuggen bijvoorbeeld in hun tuin, te identificeren en te verwijderen.
- Informatiecampagnes zouden het grote publiek moeten sensibiliseren over steekmuggen en over preventieve acties die gedurende het hele muggenseizoen kunnen worden genomen (en dus niet pas nadat muggen in en rond het huis worden opgemerkt).
- Ten slotte is er nood aan meer sensibilisatie van de bevolking over het toekomstige risico op door muggen overdraagbare virale infecties in België.
Het volledige rapport van de studie kan hier gevonden worden.
