In het kort
Mazelen, bof en rubella (MBR) zijn ziekten die door vaccinatie kunnen worden voorkomen. Ondanks de ontwikkeling van een effectief gecombineerd MBR-vaccin blijven mazelen een belangrijke doodsoorzaak in ontwikkelingslanden en een oorzaak van voortdurende uitbraken in westerse landen. Mazelen is zeer besmettelijk en kan worden verspreid door druppeltjes, niezen, hoesten, speeksel en aerosols.
Aangezien België betrokken is bij het WHO-programma voor de eliminatie van mazelen en rubella in Europa, is een Nationaal Referentiecentrum voor MBR (NRC MBR) opgericht om laboratoriumtests uit te voeren op stalen (serum, speeksel en nasofaryngeale aspiraten) van verdachte klinische gevallen en om een nationaal surveillancesysteem op te zetten.
Projectbeschrijving
Het NRC voor mazelen, bof en rubella voert serologische en moleculaire analyses uit op stalen (serum, speeksel en nasofaryngeale aspiraten) van verdachte klinische gevallen. Verschillende ELISA’s (IgM, IgG en aviditeitstests) en PCR-tests (virusdetectie) werden geoptimaliseerd en gevalideerd volgens de ISO15189-norm.
In geval van positieve PCR-resultaten worden genotypering/sequentiebepalingstests uitgevoerd om de stam te bepalen die onder de bevolking circuleert. Onderzoek naar uitbraken wordt uitgevoerd in samenwerking met de dienst Epidemiologie van infectieziekten en de verschillende regionale gezondheidsinspectiediensten om het indexgeval, de transmissiewijze en de oorsprong van de stam van de uitbraak te bepalen.
Het NRC is nauw betrokken zijn bij het WHO-programma voor de eliminatie van mazelen en rubella in Europa tegen 2020. Hiertoe is een nationaal surveillancesysteem opgezet en zijn niet-invasieve speekseltests ontwikkeld. Het voordeel van speeksel is dat het gemakkelijk af te nemen is, ook door niet-medisch personeel, en bij kinderen. Beide antilichamen (IgM en IgG) en het virus (RNA) kunnen in speeksel worden gedetecteerd.
Het NRC neemt deel aan een cross-sectioneel seroprevalentieonderzoek bij de Belgische bevolking voor mazelen, bof en rubella op ongeveer 3000 serumstalen. Deze resterende serumstalen werden in 2012 verzameld bij verschillende klinische laboratoria.
Bij verschillende uitbraken van mazelen en bof werd het NRC ingeschakeld. In 2007-2008 vond een uitbraak van mazelen plaats in de orthodoxe Joodse gemeenschap in Antwerpen, waarbij voor de eerste keer staalafname van speeksel werd toegepast met het oog op de surveillance van uitbraken. In 2011 was er een uitbraak in een antroposofische school in Gent en werden op andere plaatsen in België nog uitbraken gemeld. Opnieuw konden we aan de hand van speekselstalen de circulerende stammen bepalen. In 2013 vond op verschillende universiteiten in België een bofepidemie plaats, die in Gent was begonnen. Ook nu komen nog steeds uitbraken van mazelen voor, die een bedreiging blijven vormen voor de volksgezondheid. Uitbraken worden mogelijk gemaakt door suboptimale vaccinatiepercentages in bepaalde populaties, toegenomen migratie en reizen. De vaccinatiedekking van de Belgische bevolking moet verder worden verbeterd, vooral voor de tweede dosis van het vaccin, om het WHO-eliminatiedoel te bereiken.
