In het kort
Tijdens een verblijf in het ziekenhuis, kan een patiënt een infectie oplopen, ook wel nosocomiale infectie genoemd. Deze infecties maken het genezingsproces moeilijker, waardoor het kan zijn dat de patiënt langer in het ziekenhuis moet verblijven. Om bij te dragen aan het voorkomen van infecties verworven op diensten voor intensieve zorg, organiseert Sciensano een nationale surveillance. Zo kunnen ziekenhuizen de opvolging van deze infecties organiseren binnen hun dienst intensieve zorg en wordt ook de opvolging op nationaal vlak verzekerd. Op die manier kan Sciensano aanbevelingen doen aan de gezondheidsprofessionals en het beleid om dit type nosocomiale infecties te voorkomen.
Projectbeschrijving
Een surveillanceprotocol dat zowel de Belgische als de Europese situatie in kaart brengt
De surveillance van nosocomiale infecties (NI) op intensieve zorgen eenheden (IZE) werd opgestart in 1996 in samenwerking met de Belgian Society of Intensive Care Medicine. Het huidige protocol voor de surveillance van NI op IZE is ontstaan uit de Helics-samenwerking (Hospitals in Europe Link for Infection Control through Surveillance). Het werd ontworpen om te beantwoorden aan de vereisten van de Beschikking 2119/98 van het Europees Parlement.
In 2003 werd een Europees Helics/Intensive Care Unit surveillanceprotocol opgemaakt, dat werd aangepast aan de Belgische situatie. Zo werden surveillancegegevens van nosocomiale infecties in IZE die op nationaal niveau verzameld worden ook op Europees niveau bijeengebracht en geanalyseerd. Vanaf 2008 gebeurde dit door het Europees Centrum voor Ziektepreventie en bestrijding (ECDC).
Ziekenhuizen, beleidsmakers en (internationale) onderzoekers helpen om de situatie te verbeteren
De surveillance van NI op IZE kadert in het geheel van activiteiten van kwaliteitsborging. Deze surveillance helpt om de incidentie van nosocomiale infecties op IZE in de Belgische acute ziekenhuizen te verminderen, doordat we:
- de omvang meten van een nosocomiaal probleem
- en de domeinen identificeren waar preventieve acties noodzakelijk zijn.
Zo draagt de surveillance bij aan de essentiële elementen van een efficiënt infectiepreventieprogramma in de ziekenhuizen, zoals werd aangetoond in de Senic studie (Haley, Culver, et al.,1985).
Bijkomend, dankzij deze surveillance kunnen:
- wij de gegevensverzameling en -analyse standaardiseren, door de noodzakelijke definities en bepalingen aan te bieden aan de deelnemende ziekenhuizen
- deelnemende ziekenhuizen hun eigen resultaten opvolgen in de tijd en deze vergelijken met andere ziekenhuizen. Hoewel de huidige opzet het niet echt mogelijk maakt om betrouwbare vergelijkingen tussen ziekenhuizen te maken, kunnen we toch wel extreme uitschieters (‘outliers’) in zowel positieve als in negatieve zin identificeren
- wij de epidemiologische situatie m.b.t. de ziekenhuisinfecties en de voornaamste hiermee verbonden risicofactoren en gevolgen in ons land (o.a. identificatie van nosocomiale pathogenen, antibioticaresistentie) in kaart brengen en, op termijn, hun evolutie in de tijd opvolgen
- wij ook de epidemiologie van nosocomiale infecties in IZE in de Europese Unie monitoren en beschrijven.
Als ziekenhuis deelnemen aan de nationale surveillance van infecties verworven op intensieve zorg
Kan ik als ziekenhuis deelnemen aan deze surveillance?
Ja, in principe kan elk Belgisch ziekenhuis jaarlijks vrijwillig deelnemen, als het:
- beschikt over een eenheid voor intensieve zorgen waar intensieve bewaking en/of verzorging wordt verricht voor patiënten met een ernstige of kritieke klinische toestand. Als in jouw ziekenhuis verschillende eenheden voor IZ aanwezig zijn, kan elk van deze eenheden op autonome wijze deelnemen.
- de definities gebruikt zoals bepaald in het NSIH-ICU protocol ‘Surveillance van Nosocomiale Infecties in Intensieve Zorgen Eenheden’.
- gedurende één of meerdere surveillanceperiodes van 3 maanden de surveillancegegevens registreert via de NSIHwin software van Sciensano (aan te vragen bij de contactpersoon) of via zelf aangemaakte surveillancebestanden volgens de
datadefinitie. - de surveillancegegevens naar Sciensano stuurt, ten laatste 6 weken na het beëindigen van de registratieperiode.
Welke gegevens moet ik registreren?
U kan kiezen tussen 2 niveaus om NI op IZE te registreren via het Helics/ICU surveillanceprotocol:
- Surveillance volgens niveau 1 (unit-based): Noemergegevens (o.a. aantal opnames en aantal patiëntdagen) worden verzameld uit administratieve bronnen voor de dienst intensieve zorgen. Voor elke nosocomiale infectie (m.n. een nosocomiale pneumonie, septicemie, urineweginfectie en/of catheterinfectie) worden opnamegegevens, ontslaggegevens en een minimum aan infectiegegevens verzameld. De geïsoleerde micro-organismen worden tevens geregistreerd. Optioneel kunnen resistentieprofielen van de geïsoleerde micro-organismen worden ingegeven. Een NI wordt als nosocomiaal beschouwd als ze optreedt na 48 uur verblijf op een IZE.
- Surveillance volgens niveau 2 (patient-based): De gegevens worden verzameld voor alle patiënten die in de IZE worden opgenomen en er meer dan 48 uur verblijven, met een maximale follow-up van drie maanden en dertig dagen na het beëindigen van een surveillancetrimester. Voor elke patiënt worden basisgegevens bij opname verzameld (bv. severiteits-score SAPS II), dagelijkse gegevens (bv. ventilatie en kathetergebruik) en de status bij ontslag. Bij geïnfecteerde patiënten moeten infectiegegevens worden ingevuld (zie niveau 1 surveillance). Optioneel kunnen resistentieprofielen van de geïsoleerde micro-organismen worden ingegeven.
Hoe worden de gegevens verwerkt en hoe zit het met de confidentialiteit?
De gegevens worden via geanonimiseerde export naar Sciensano opgestuurd. Wij voegen, na een eerste controle, de ingezonden gegevens toe aan het nationale bestand. Daarna checken we of de gegevens intern valide zijn. Tot slot analyseren wij de gegevens op individueel, regionaal, nationaal en Europees niveau.
Individuele resultaten van ziekenhuizen worden strikt vertrouwelijk behandeld. Er wordt op geen enkel moment informatie doorgegeven aangaande de identiteit van patiënten of de clinicus. Individuele resultaten worden door Sciensano/NSIH uitsluitend aan het betrokken ziekenhuis zelf medegedeeld met uitsluiting van elke andere instantie.
Nuttige links en documenten (registratieformulieren, handleidingen, protocol …)
Consulteer:
- Het NSIH-ICU surveillanceprotocol en Addendum met recentste wijzigingen (23/03/2017).
- De datadefinitie (22/03/2017) met een beschrijving van de variabelen opgevraagd in deze surveillance. Deze dient als leidraad indien geen gebruik wordt gemaakt van de NSIHwin software en surveillancebestanden rechtstreeks worden aangemaakt.
- De registratieformulieren niveau 1, beschikbaar in het
Nederlands en in het Frans - De registratieformulieren niveau 2, beschikbaar in het Nederlands Frans.
- Voor een fictief ziekenhuis (code „9999”), een voorbeeld van een individueel en confidentieel feedbackrapport voor infectie-indicatoren en voor risicofactoren
- De verklarende uitleg bij de individuele en nationale feedbackrapporten.
De NSIHwin software voor de registratie en opvolging van de surveillancegegevens is aan te vragen bij de contactpersoon.
Resultaten
De jaarrapporten met referentiecijfers delen we steeds op in een rapport over infectie-indicatoren en een met de risicofactoren. De meest recente resultaten vindt u in het blok ‘publicaties’.
Projectonderzoekers van Sciensano
Diensten die aan dit project werken
Partners
