In het kort
Een van de veel voorkomende oorzaken van voedselvergiftigingen is Bacillus cereus sensu lato, een bacterie die zowel braken als diarree kan veroorzaken, afhankelijk van de toxinen die in deze ziekteverwekker aanwezig zijn. Er bestaat nog veel onzekerheid over de factoren die bepalen of bepaalde stammen van deze bacterie al dan niet ziekte kunnen veroorzaken. Dit project beoogt de ontwikkeling en toepassing van verschillende instrumenten voor de karakterisering van verschillende B. cereus-bacteriën en voor het snelle onderscheid tussen pathogene en ongevaarlijke varianten van deze soort en dus voor een betere risico-inschatting van B. cereus in levensmiddelen.
Projectbeschrijving
B. cereus sensu lato
B. cereus sensu lato kan worden onderverdeeld in 8 ondersoorten of 7 clades (groepering van ondersoorten op basis van evolutionaire verwantschap). Sommige daarvan kunnen door voedsel overgedragen ziekten veroorzaken zoals:
- Emetic syndrome, veroorzaakt door het vooraf geproduceerde toxine dodecadepsipeptide cereulide en zijn isovormen
- Diarree-syndroom, veroorzaakt door enterotoxinen die in het darmstelsel worden geproduceerd
Toxiciteit en actielimiet
Momenteel heeft het Belgisch Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) op basis van een advies van het wetenschappelijk comité (SciCom 23-2018) de actiegrens van 105 CFU/g of 105 CFU/ml bepaald voor vermoedelijke B. cereus in levensmiddelen. Er zijn echter door voedsel overgedragen uitbraken met veel lagere tellingen beschreven. Ook factoren die de toxigeniciteit van B. cereus s.l. bepalen en de verschillen tussen de ondersoorten of clades blijven grotendeels onbekend. Bovendien zijn onlangs verschillende isovormen van cereulide beschreven, die verschillende niveaus van toxiciteit vertonen.
Risico beoordeling
In België voert het Nationaal Referentielaboratorium (NRL) voor voedsel overdraagbare ziekten, dat deel uitmaakt van de dienst voedselpathogenen van Sciensano, de telling uit van vermoedelijke B. cereus in levensmiddelen (volgens ISO 7932). Ook voert het de detectie uit van genen die verband houden met toxigeniciteit door middel van PCR. Het is echter moeilijk gebleken de toxigeniciteit in te schatten op basis van de aanwezigheid van toxinegenen alleen.
Daarnaast detecteert de dienst organische contaminanten en additieven van Sciensano cereulide in levensmiddelen met een UPLC-MS/MS-methode volgens ISO 18465:2017. Deze methode detecteert of discrimineert echter niet de verschillende cereulide isovormen, wat een betrouwbare risico beoordeling in de weg staat.
Nieuwe methode voor de karakterisering van B. cereus sensu lato
In dit project zal een selectie van isolaten van B. cereus sensu lato worden gekarakteriseerd door middel van whole genome sequencing (WGS) en zal Fourier-transform infrarood (FTIR) spectroscopie worden geëvalueerd als een snelle en kosteneffectieve aanpak voor karakterisering tot ondersoort of clade. Extrinsieke en intrinsieke factoren die de toxineproductie en toxiciteit beïnvloeden, zullen worden geëvalueerd. Dit zal gebeuren door toepassing van:
- WGS, UPLC-MS/MS methoden voor de kwantificering van cereulide-isovormen
- immunologische methoden voor de detectie van enterotoxine
- transcriptomics en celgebaseerde toxiciteitstests na verschillende bacteriële groeiomstandigheden
Diensten die aan dit project werken
Partners
