Stafylokokken en MRSA

Staphylococcus aureus (S. aureus) is één van de meest voorkomende bacteriën op de huid en in de neus van mensen en dieren. Hoewel meestal onschuldig voor de mens, veroorzaakt deze bacterie bij het doorbreken van de huidbarrière (ernstige) infecties. Soms is ze betrokken bij uitbraken van voedselvergiftigingen. Methicilline-resistente S. aureus (MRSA) vormt een groot probleem binnen de gezondheidszorg.

Waar komen Staphylococcus aureus vandaan?

Staphylococcus aureus (S. aureus) is een veelvoorkomende bacterie op de huid en slijmvliezen van de mens. Zo’n 20-30% van de mensen zijn drager van deze bacterie. Hoewel meestal onschuldig voor de mens, veroorzaakt deze bacterie bij het doorbreken van de huidbarrière (ernstige) infecties. Ook dieren (b.v. vee, schapen, geiten) kunnen een S. aureus infectie oplopen op injectieplaatsen of in het geval van uierontsteking. Bij varkens komt S. aureus voornamelijk voor op de huid rond de snuit en de ogen.

Wat is Methicilline-resistente Staphylococcus aureus?

Wanneer de bacterie Staphylococcus aureus ongevoelig (resistent) wordt voor de behandeling met bepaalde antibiotica, waaronder methicilline, spreken we van methicilline resistente Staphylococcus aureus of kortweg MRSA
S. aureus, en MRSA in het bijzonder, kunnen aanleiding geven tot een verscheidenheid aan problemen, gaande van huidinfecties tot longontstekingen en bloedstroominfecties.

Wie krijgt een S. aureus/MRSA-infectie?

Iedereen kan een S. aureus infectie ontwikkelen, hoewel bepaalde bevolkingsgroepen gevoeliger zijn, zoals personen met chronische aandoeningen (diabetes, kanker, hart- en vaatziekten, eczeem, longziekten). In de gezondheidszorg is het risico op een ernstige S. aureus infectie groter omdat het immuunsysteem van patiënten verzwakt is, of omwille van het doorbreken van de huidbarrière tijdens heelkundige ingrepen of (intraveneuze) katheters.

In zorginstellingen wordt MRSA meestal overgedragen via direct contact met een geïnfecteerde wonde of via besmette handen, bijvoorbeeld door onvoldoende handhygiëne van zorgverleners. Asymptomatische dragers (personen die drager zijn van de bacterie maar geen tekens en symptomen van een infectie vertonen) kunnen eveneens de bacterie overdragen op andere personen.

Hoe kunnen MRSA-infecties worden voorkomen?

MRSA-infecties in zorginstellingen kunnen teruggedrongen en voorkomen worden via een combinatie van acties. De belangrijkste maatregel daarbij is handhygiëne, namelijk de juiste handhygiënetechniek (handen ontsmetten en/of wassen) op het juiste moment toepassen. Verder kan het vroegtijdig herkennen van MRSA-dragers (via screening) en het dekoloniseren van deze dragers (= deze personen vrij van MRSA proberen te krijgen via ontsmettende baden) helpen om verdere verspreiding te voorkomen. Als een patiënt positief test voor MRSA, wordt aan het zorgpersoneel gevraagd om handschoenen en/of een schort te dragen bij bepaalde zorghandelingen. Aan de artsen wordt gevraagd om voorzichtiger met antibiotica om te springen.

Wat zijn voedselgerelateerde S. aureus intoxicaties?

Voedselvergiftigingen veroorzaakt door “coagulase-positieve stafylokokken” behoren tot de meest gerapporteerde voedselgebonden uitbraken in de Europese Unie (zie EFSA-rapporten). Die zijn het gevolg van de productie van stafylokokken enterotoxines in levensmiddelen door deze bacterie.

Wat zijn de symptomen van een voedselgerelateerde S. aureus intoxicatie?

Een intoxicatie met stafylokokken enterotoxines heeft een typische incubatietijd van 2-7 uur, maar soms treden symptomen al 30 minuten na consumptie van een besmet voedingsmiddel op. Een dergelijke vergiftiging wordt gekenmerkt door onder meer braken, misselijkheid, maagkrampen en in sommige gevallen ook diarree. De ernst van de symptomen hangt af van de hoeveelheid ingenomen toxine, de gezondheidstoestand van het individu maar ook het toxine-type. Meestal herstellen de patiënten snel en verdwijnen de symptomen binnen de 12 uur, maar voor gevoelige personen (kinderen, ouderen, zwangeren en personen met immuniteitsproblemen) kan hospitalisatie nodig zijn. In uitzonderlijke gevallen kan een voedselvergiftiging door S. aureus een dodelijke afloop kennen.

Hoe loopt men een voedselgerelateerde S. aureus intoxicatie op?

Mensen kunnen drager zijn van coagulase-positieve stafylokokken (CPS) en zo voeding besmetten tijdens de bereiding. CPS kunnen ook aanwezig zijn in niet-gepasteurizeerde melk en kaas (-producten) door het gebruik van besmette melk van dieren (rundvee, schapen, geiten) met uierontsteking. Mede door hun resistentie aan hoge zoutconcentraties, kunnen deze bacteriën overleven en uitgroeien in diverse levensmiddelen. Het is net tijdens die uitgroei dat de bacterie “stafylokokken enterotoxines” produceert. Hoewel CPS wordt afgedood door verhitten, weerstaan de toxines die behandeling, en blijven ze aanwezig en actief in het levensmiddel.

Hoe kunnen voedselgerelateerde S. aureus intoxicaties worden voorkomen?

Instructies om S. aureus intoxicaties te voorkomen:

  • was de handen nauwgezet alvorens voeding aan te raken en te bereiden
  • bereid geen voeding wanneer je ziek bent
  • in het geval van wonden op handen of polsen, draag handschoenen tijdens de bereiding van voeding
  • indien voeding meer dan 2u bewaard moet worden, bewaar warme voeding warm (>60°C) en koude voeding koud (<4°C)
  • zorg voor een zo kort mogelijke koelingstijd van bereide voeding.

Sciensano doet onderzoek naar de aanwezigheid van S. aureus, voornamelijk coagulase-positieve stafylokokken, in onze voeding en volgt de evoluties daarin nauwgezet op. Op basis daarvan ontwikkelen we nieuwe detectie- en typeringsmethoden. Daarnaast coördineren we ook de nationale surveillance van methicillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA) in ziekenhuizen en zorginstellingen, en monitoren we MRSA bij varkens, kippen en runderen.

QR code

QR code for this page URL

Contacten

Wetenschappelijke rapporten

Er zijn momenteel geen wetenschappelijke publicaties gekoppeld aan dit gezondheidsonderwerp

Andere publicaties

Er zijn momenteel geen wetenschappelijke publicaties gekoppeld aan dit gezondheidsonderwerp

Projects

Er zijn momenteel geen projecten gekoppeld aan dit gezondheidsonderwerp

Andere informatiebronnen

Er zijn momenteel geen externe links gekoppeld aan dit gezondheidsthema

In de media

Er zijn momenteel geen media gekoppeld aan dit gezondheidsonderwerp