Fijn stof is de belangrijkste verontreinigende stof in de binnen en buiten lucht. Het is een complex mengsel van vaste deeltjes en vloeibare druppeltjes. De chemische samenstelling varieert afhankelijk van de bron van uitstoot, de verplaatsing in de lucht en de weersomstandigheden.

We onderscheiden:

• de ‘PM10’, van het Engelse ‘Particulate Matter’, met een diameter kleiner dan 10 micron
• de ‘PM2,5’, van het Engelse ‘Particulate Matter’, met een diameter kleiner dan 2,5 micron.

Door zijn zeer kleine diameter dringt fijn stof gemakkelijk in het lichaam binnen en is het zeer reactief. Op die manier kan het tal van ziekten veroorzaken of verergeren.

Naast fijn stof vinden we nog andere verontreinigende stoffen in de atmosfeer:

• ozon (O₃)
• stikstofdioxide (NO₂)
• zwaveldioxide (SO₂)
• benzo(a)pyreen
• enz.

WIST U DAT? 92% van de wereldbevolking woont op plaatsen waar de luchtkwaliteitsniveaus niet voldoen aan de door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) vastgelegde limieten. Het gaat vooral over ontwikkelingslanden.

Fijn stof komt van nature vrij via bodemerosie door wind, door branden, vulkaanuitbarstingen, enz.

Maar menselijke activiteiten dragen in hoge mate bij aan zijn concentratie:

• verbranding van fossiele brandstoffen (benzine, diesel, stookolie, hout, kolen, etc.) voor de productie van elektriciteit, voor transport en verwarming
• afvalverbranding
• industriële activiteiten in de cementindustrie, metaalgieterijen, de fijne chemie
• activiteiten in de bouw of de landbouw

WIST U DAT? Volgens het Europees Milieuagentschap in 2013 in België 1050 vroegtijdige sterfgevallen toegeschreven aan fijn stof.

Als we ademen, dringt het fijn stof gemakkelijk ons lichaam binnen. Afhankelijk van zijn grootte dringt het vrij diep in de luchtwegen binnen. De kleinste deeltjes kunnen de longen bereiken en sommige van hun componenten komen in de bloedbaan terecht.

Fijn stof is een bekende risicofactor, of zeer waarschijnlijk verantwoordelijk, voor de manifestatie van verscheidene ziekten:

• acute of chronische luchtwegaandoeningen (bronchitis, astma, longkanker)
• cardiovasculaire ziekten (beroerte, myocardinfarct)
• neurologische effecten (verminderde cognitieve functie, ontwikkeling van de ziekten van Alzheimer, Parkinson, enz.)
• impact op de zwangerschap, de foetus (vroeggeboorte, een laag geboortegewicht, enz.)
• effecten op het immuunsysteem
• diabetes

Fijn stof en meer algemeen de externe vervuiling is sinds 2013 door het Internationaal Centrum voor Kankeronderzoek (IARC) geclassificeerd als ‘zeker carcinogeen’.

Opgelet! De manifestatie van deze ziekten is afhankelijk van de chemische samenstelling van het fijn stof en meer algemeen van de dosering, de frequentie van de blootstelling en de individuele gevoeligheid. Jongeren, ouderen en zieke mensen zijn in deze context een risicopopulatie.

WIST U DAT? Vermijdt zware inspanningen tijdens de pieken van fijnstofverontreiniging. Deze pieken komen vooral voor in de winter als gevolg van een groter gebruik van verwarmingssystemen en een minder goede verspreiding van verontreinigende stoffen (afwezigheid van wind, temperatuurinversie, enz.).