Wat doet Sciensano?
Sciensano stelt elk jaar twee gedocumenteerde rapporten op over de evolutie van SOA’s in België.
Deze rapporten zijn gebaseerd op de informatie van netwerken die gegevens verzamelen:
Seksueel overdraagbare infectie (SOI)
Seksueel overdraagbare infectie (SOI)
Wat is een soi?
Seksueel overdraagbare infecties (soi’s) zijn infecties die hoofdzakelijk worden overgedragen tijdens seksueel contact (oraal, vaginaal en anaal). Sommige soi’s kunnen ook worden overgedragen door huidcontact, van moeder op kind tijdens de zwangerschap en de bevalling of via het bloed (vb. gebruik van intraveneuze drugs). Vaak veroorzaken soi’s geen symptomen, maar als ze niet behandeld worden, kunnen ze wel verder doorgegeven worden. In sommige gevallen kunnen ze ook tot ernstige gezondheidsproblemen leiden zoals bijvoorbeeld onvruchtbaarheid.
Vanwaar de term soi ipv soa?
De term soi staat voor een seksueel overdraagbare infectie, terwijl een soa staat voor een seksueel overdraagbare aandoening. De term aandoening (soa), impliceert dat het om een ziektebeeld gaat en dus gepaard gaat met symptomen. De meeste seksueel overdraagbare infecties (soi’s) veroorzaken echter geen symptomen. Bijgevolg kan je een soi hebben zonder dat je er zelf iets van merkt. Daarom werd internationaal de keuze gemaakt om de term soi’s te gebruiken.
Andere talen gingen ons al voor. In het Engels spreekt men van STI (sexually transmitted infection) in plaats van STD (sexually transmitted disease) en in het Frans van IST (infection sexuellement transmissible) in plaats van MST (maladie sexuellement transmissible).
De meest voorkomende soi’s
Chlamydia
Chlamydia is de meest voorkomende soi en wordt veroorzaakt door de bacterie Chlamydia trachomatis.
Symptomen
Een groot deel van de infecties met chlamydia verloopt zonder symptomen, namelijk 80% van de infecties bij de vrouw en ongeveer de helft van de infecties bij mannen.
De symptomen zijn afhankelijk van de locatie van de infectie
- Urinebuis of vagina: pijn bij het plassen, afscheiding uit vagina of plasbuis, pijn bij het vrijen, of bloedverlies na seksueel contact
- Anus: jeuk, geïrriteerde huid, slijmerige of bloederige afscheiding of diarree
- Keel: komt bijna niet voor en geeft ook bijna nooit klachten.
Diagnose
De diagnose wordt gesteld aan de hand van een onderzoek van een urinestaal of een vaginale of anale wisser. De wisser wordt afgenomen ter hoogte van de klachten of waar men seksueel contact heeft gehad.
Behandeling en partnerverwittiging
Een chlamydia-infectie wordt behandeld met antibiotica. Het is aanbevolen om recente seksuele partners op de hoogte te brengen zodat zij zich ook kunnen laten testen en behandelen zo nodig. Een controle na behandeling is niet standaard nodig.
Transmissie en preventie
De bacterie kan zich bevinden in de slijmvliezen van de vagina, anus, urinebuis en in zeer zeldzame gevallen de keel. Tijdens seksueel contact kan de bacterie worden doorgegeven. Het correct en consequent gebruik van condooms is een veilig en zeer effectieve manier om chlamydia te voorkomen.
Mogelijke complicaties
Een chlamydia-infectie die niet behandeld wordt, kan bij vrouwen leiden tot een bekkenontsteking en op langere termijn tot vruchtbaarheidsproblemen en chronische bekkenpijn. Tijdens de bevalling kan de infectie overgedragen worden op de pasgeborene en kan dit een oogontsteking bij het kind veroorzaken.
Lymfogranuloma Venereum
Lymphogranuloma venereum (LGV) is een bijzondere vorm die wordt veroorzaakt door enkele subtypes (Serovar L1-3) van de bacterie Chlamydia trachomatis. Deze infectie dringt dieper door in de weefsels en kan daarom een ernstiger ziektebeeld veroorzaken zoals zwellingen van de geslachtsdelen en de lymfeklieren. Het komt weliswaar veel minder vaak voor. Omwille van de diepere infectie is een langere behandeling met antibiotica nodig. Het is ook aangewezen om te controleren of de infectie volledig genezen is na de behandeling. Het correct en consequent gebruik van condooms zijn een veilig en zeer effectieve manier om LGV te voorkomen.
Gonorroe
Gonorroe wordt veroorzaakt door de bacterie Neisseria gonorrhoeae.
Symptomen
Gonorroe geeft gelijkaardige symptomen als chlamydia, maar is wel vaker symptomatisch. Het typische symptoom is de etterige afscheiding, vandaar ook dat gonorroe in de volksmond “een druiper” wordt genoemd.
De symptomen zijn afhankelijk van de locatie van de infectie
- Urinebuis of vagina: pijn bij het plassen, etterige afscheiding uit vagina of plasbuis, pijn bij het vrijen, bloedverlies na seksueel contact
- Anus: jeuk, geïrriteerde huid, slijmerige of bloederige afscheiding en diarree
- Keel: meestal geen klachten soms wat keelpijn of slikproblemen
Diagnose
De diagnose wordt gesteld aan de hand van een onderzoek van een urinestaal of een wisser. De wisser wordt afgenomen ter hoogte van de klachten of waar men seksueel contact heeft gehad.
Behandeling en partnerverwittiging
Een gonorroe infectie wordt behandeld met antibiotica. Het is aanbevolen om recente seksuele partners op de hoogte te brengen zodat zij zich ook kunnen laten testen en behandelen zo nodig.
Transmissie en preventie
De bacterie kan zich bevinden in de slijmvliezen van de vagina, anus, urinebuis en keel. Tijdens seksueel contact kan de bacterie worden doorgegeven. Het correct en consequent gebruik van condooms is een veilig en zeer effectieve manier om gonorroe te voorkomen.
Mogelijke complicaties
Een gonorro-infectie die niet behandeld wordt, kan bij vrouwen leiden tot een bekkenontsteking en op langere termijn tot vruchtbaarheidsproblemen en chronische bekkenpijn. Een onbehandelde infectie kan zich eveneens via het bloed verder verspreiden. Dit kan leiden tot gewrichts- en peesontstekingen, huidontstekingen en in zeldzame gevallen tot hart- en hersenvliesontstekingen. Tijdens de bevalling kan een gonorroe infectie overgedragen worden op de pasgeborene en kan dit een oogontsteking bij het kind veroorzaken.
De bacterie die gonorroe veroorzaakt (Neisseria gonorrhoeae) vertoont steeds meer resistentie tegen antibiotica. Dit wordt nauwlettend opgevolgd door het Nationaal Referentiecentrum voor soi.
Syfilis
Syfilis wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum.
Symptomen
De bacterie kan bijna alle organen aantasten. Het typische verloop van een syfilis infectie kent verschillende stadia.
- In het eerste stadium is er een pijnloze zweer op of rond de penis, vagina, anus of mond. Na enkele weken tot enkele maanden geneest die vanzelf.
- In het tweede stadium is er meestal een uitgesproken, niet jeukende huiduitslag op de romp en de ledematen (inclusief handpalmen en voetzolen) en wratachtige bultjes rond de vagina of penis. Soms is er ook sprake van haarverlies, koorts en een algemeen grieperig gevoel.
- Na de tweede fase verdwijnen deze klachten vaak weer. Als de syfilis niet behandeld wordt, kun je na meerdere jaren zonder klachten toch nog ziek worden. De bacterie kan dan ernstige schade veroorzaken aan de hersenen of het hart.
Diagnose
De diagnose wordt gesteld met een bloedonderzoek of aan de hand van microscopisch onderzoek van weefsel afkomstig van een zweer. Een syfilis infectie ter hoogde van de hersenen wordt opgespoord aan de hand van een ruggenprik.
Behandeling en partnerverwittiging
Een syfilis-infectie wordt behandeld met antibiotica, de dosis hangt af van het stadium van de ziekte. Het is aanbevolen om seksuele partners van de voorbije 12 maanden op de hoogte te brengen zodat zij zich ook kunnen laten testen en behandelen zo nodig.
Transmissie en preventie
Besmetting gebeurt vooral tijdens seksueel contact (oraal, vaginaal, anaal) of door een direct contact met een letsel of de huiduitslag. Condooms kunnen deels bescherming bieden tegen syfilis, maar enkel als ze alle letsels bedekken. Zwangere vrouwen met syfilis kunnen de infectie tijdens de zwangerschap of tijdens de bevalling doorgeven aan hun baby. Om dit te voorkomen is het aanbevolen om elke zwangere vrouw te testen op syfilis.
Mogelijke complicaties
Een onbehandelde infectie kan na meerdere jaren ernstige schade ter hoogte van de hersenen en het hart veroorzaken. Als de infectie tijdens de zwangerschap wordt doorgegeven, kan dit ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken voor de baby, waaronder een hoger risico op overlijden.
Genitale herpes
Genitale herpes wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus. De koortslip wordt door een virus van dezelfde familie veroorzaakt.
Symptomen
Kleine, pijnlijke blaasjes gevuld met vocht ter hoogte van de genitale regio.
Diagnose
Artsen kunnen meestal de diagnose stellen op basis van de symptomen. Soms nemen ze een staal van de blaasjes om te zien of het virus aanwezig is.
Behandeling
Genitale herpes is niet te genezen, maar medicijnen kunnen de symptomen en opflakkeringen verminderen.
Transmissie en preventie
Genitale herpes is zeer besmettelijk. Het virus wordt vooral doorgegeven door direct contact met de blaasjes. Maar ook wanneer er geen blaasjes aanwezig zijn, kan het virus worden doorgegeven. Daarom bieden condooms maar een gedeeltelijke bescherming.
Mogelijke complicaties
Zwangere vrouwen met het virus kunnen hun kind besmetten als zij blaasjes rond de vagina hebben op het moment van de bevalling.
Genitale wratten
Genitale wratten worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Er bestaan meer dan 100 verschillende subtypes.
Symptomen
Wratten komen vaak in groepjes voor en hebben een bloemkoolachtig oppervlak. De wratten kunnen pijn, jeuk of een branderig gevoel veroorzaken.
Diagnose
Een arts stelt de diagnose op basis van de aanwezigheid van de letsels.
Transmissie en preventie
Genitale wratten zijn heel besmettelijk. Naast seksueel contact kan men ook door het aanraken van genitale wratten of het delen van een handdoek met een persoon die genitale wratten heeft, met het virus besmet raken . Condooms beschermen daarom maar deels tegen HPV.
Er bestaat een vaccin tegen sommige HPV-types, die zowel kanker als genitale wratten kunnen veroorzaken. Het is opgenomen in het basisschema en wordt aanbevolen voor jongens en meisjes van 12 tot 14 jaar.
Behandeling
De meerderheid van de bevolking is al in contact gekomen met HPV. De infectie verdwijnt meestal vanzelf (dat kan maanden of zelfs jaren duren). Zo nodig, kunnen ze chirurgisch verwijderd of behandeld worden met een crème of een laser. Genitale wratten kunnen na behandeling terugkomen. Bij sommige mensen komen ze meermaals tijdens hun hele leven terug, terwijl anderen ze maar één keer krijgen.
Mogelijke complicaties
Sommige types van het humaan papillomavirus kunnen aanleiding geven tot kanker ter hoogte van de baarmoederhals, anus, uitwendige geslachtsorganen en in de hoofd-halsstreek. Dit wordt opgevolgd door het kankercentrum.
Hepatitis B en C
Hepatitis B, en in specifieke gevallen hepatitis C, is ook een soi maar dit wordt aan de hand van een specifieke surveillance opgevolgd. Voor meer info kan u hier terecht.
HIV
Hiv is ook een soi maar heeft een eigen surveillancenetwerk. Voor meer info kan u hier terecht.