De alomtegenwoordigheid van elektrische apparaten in ons dagelijkse leven is een reden tot bezorgdheid. Tot op heden was geen enkele wetenschappelijke studie in staat om de schadelijkheid van niet-ioniserende elektromagnetische velden aan te tonen. Sommige studies hebben statistische verbanden gevonden, maar zonder een verband tussen oorzaak en gevolg te kunnen verklaren. Bij twijfel is het voorzorgsbeginsel van toepassing.
Moeilijkheid van het beoordelen van risico’s
Terwijl de hoofdzakelijk carcinogene risico’s van ioniserende stralingen (röntgenstralen, medische radiografieën, scans, kernenergie) duidelijk zijn, zijn die van niet-ioniserende stralingen veel controversiëler om verschillende redenen:
- we hebben nog niet de nodige ruimte om het ontstaan van bepaalde ziekten te bestuderen die er soms 30 jaar over doen om zich te manifesteren (kankers)
- om ethische redenen is het moeilijk om experimenten uit te voeren op mensen
- de resultaten van studies (vooral epidemiologische) zijn wisselend en tegenstrijdig
- het risico op blootstelling aan elektromagnetische velden is multifactorieel, zodat het moeilijk is de factor te isoleren die het meest verantwoordelijk is voor het risico: cumulatie van velden, blootstellingsduur, sterkte, enz.
Wat zijn de risicofactoren van elektromagnetische velden?
De risico’s en gevaren van de golven van een elektromagnetisch veld kunnen afhangen van:
- de frequentie van de golf (Hz)
- de sterkte van het elektromagnetisch veld (V/m voor radiofrequenties en µT voor extreem lage frequenties)
- de duur van de blootstelling
- het blootgestelde deel van het lichaam.
Hoe lager de frequenties, hoe duidelijker de elektrische en magnetische velden waarneembaar zijn.
Zo onderscheiden we de gevolgen voor de gezondheid van een elektrisch veld en van een magnetisch veld:
- het elektrische veld dringt niet (of zeer weinig) binnen in het lichaam
- het magnetische veld dringt binnen in het lichaam.
Het zijn dus meestal de magnetische velden die de meeste problemen opleveren (extreem lage frequentie).
WIST U DAT? Meestal is het voldoende om zich te verwijderen van een elektrisch apparaat, waardoor het magnetisch veld aanzienlijk vermindert. Op een afstand van 30 cm is het magnetische veld rond de meeste apparaten niet meer dan een honderdste van de grenswaarde van 100μT in een frequentie van 50Hz.
Gsm, wifi en mobiele netwerken: wat zijn de risico’s?
Tot op heden is geen enkele wetenschappelijke studie erin geslaagd om aan te tonen dat wifi, gsm of andere apparaten die radiofrequente elektromagnetische velden produceren, een gevaar voor de gezondheid zijn.
In sommige studies is een correlatie aangetoond tussen langdurig gebruik van de gsm en het ontstaan van een glioom (hersentumor). Om deze reden zijn radiofrequente golven uitgezonden door gsm’s geclassificeerd als mogelijk carcinogeen door het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IAKO).
De blootstellingsniveaus voor wifi of basisstations voor draadloze telefoons zijn veel lager en verder van het lichaam verwijderd. Het risico, als het bestaat, zou dan ook veel lager moeten zijn dan dat van gsm’s.
Tot op heden is er geen wetenschappelijke consensus over het oorzakelijk verband tussen gsm-stralingen en het risico op kanker.
Er is onderzoek gaande om te proberen om het risico van een zwakke maar langdurige blootstelling te beoordelen.
De komst van het nieuwe mobiele 5G netwerk, heeft aanleiding gegeven tot nepnieuws en samenzweringstheorieën. Naast het frequentiebereik dat door de reeds geïnstalleerde netwerken wordt gebruikt, zendt 5G ook hogere frequenties uit die voor de optimale werking van het 5G-netwerk zorgen (bv. 26 en 66 GHz). Gezien de geringe penetratiediepte bij hogere frequenties zullen de effecten vooral in de oppervlakkige lagen van de huid en de ogen optreden en niet in de diepere weefsels zoals bij lagere frequenties het geval kan zijn.
WIST U DAT? De sterkte van een magnetisch veld afhangt van de technologie van het apparaat: computerschermen en recente gsm’s hebben zwakkere magnetische velden dan oude. Hoe kleiner het apparaat is, hoe sterker zijn magnetisch veld, omdat het minder „omhuld” is. Apparaten die in de onmiddellijke nabijheid van het lichaam worden gebruikt (boormachine, haardroger) de blootstelling aan het magnetische veld verhogen.
Voor meer informatie:
Hoogspanningsleidingen, elektrische apparaten en computers (50 Hz): Welke risico’s?
Alle huishoudapparaten en elektronica die we dagelijks gebruiken, produceren zwakke elektromagnetische velden waarvan de blootstelling ruim onder de drempel van het ontstaan van biologische effecten en standaarden blijft (100 µT, SAD 4W/kg).
In studies is een significant statistisch verband aangetoond tussen leukemie bij kinderen en een residentiële en langdurige blootstelling aan magnetische velden van lage frequenties hoger dan 0,2 en 0,4μT. Tot nu toe laat geen enkel biologisch effect toe om dit verband te verklaren.
Ondergrondse kabels zenden weinig elektrisch veld uit (dankzij de metalen koker) maar de magnetische velden zijn altijd aanwezig en kunnen zelfs hoger zijn dan die opgewekt door een luchtleiding, maar ze nemen ook snel af met de afstand.
Zon en ultraviolette straling: welke risico’s?
Intense en herhaalde blootstelling aan ultraviolette straling veroorzaakt immers voortijdige veroudering van de huid en verhoogt het risico op huidkanker.
Voor meer informatie:
Ioniserende straling
Ioniserende straling is schadelijk voor het lichaam en wordt ook door het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IAKO) als carcinogeen geclassificeerd.
In tegenstelling tot niet-ioniserende straling bestaat er al een risico vanaf de laagste stralingsniveaus en accumuleren deze effecten zich met de tijd. Langdurige blootstelling aan lage doses kan dus hetzelfde effect als kortere blootstelling aan hoge doses hebben. De risico’s zijn afhankelijk van de intensiteit van de straling, de bron, de blootstellingsduur, de blootgestelde organen en weefsels.
Onderzoek door medische beeldvorming is de belangrijkste bron van blootstelling aan ioniserende straling. Dit is de reden waarom er speciale voorzorgsmaatregelen zijn bij het maken van een röntgenfoto of scan of het gebruik van medische beeldvorming in het algemeen.
Opgelet! Medische onderzoeken zijn echter noodzakelijk om ziekten te diagnosticeren!
WIST U DAT? Sommige werknemers meer worden blootgesteld aan ioniserende straling en om deze redenen speciale voorzorgsmaatregelen moeten nemen. De normen voor beroepsmatige blootstelling over het algemeen lager zijn, omdat werknemers meer vertrouwd zijn met de risico’s en deze beter kunnen voorkomen.
Meer weten:
Elektromagnetische hypergevoeligheid
Elektromagnetische hypergevoeligheid is een controversieel onderwerp waarover wetenschappers het niet eens zijn.
Een causaal verband tussen de niet-ioniserende elektromagnetische velden en de symptomen beschreven door personen met EMH kon niet overtuigend worden aangetoond.
Verschillende wetenschappers hebben de hypothese van een nocebo-effect bij de ontwikkeling van elektromagnetisch hypergevoeligheidssyndroom naar voren geschoven. In tegenstelling tot het placebo-effect, dat positieve effecten toegekend aan een stof of geneesmiddel in afwezigheid van een werkzaam ingrediënt beschrijft, wordt het nocebo-effect gekenmerkt door de ontwikkeling van bijwerkingen wanneer de aanwezigheid wordt vermoed van een stof of een fysisch agens die als schadelijk wordt beschouwd. Maar het nocebo-effect wordt door andere onderzoekers in twijfel getrokken, vooral in de vroege ontwikkelingsstadia van het syndroom van elektromagnetische hypergevoeligheid.
Sciensano is momenteel bezig met een onderzoeksproject dat tot doel heeft een provocatietest op punt te stellen, die het mogelijk maakt om het verband tussen blootstelling aan elektromagnetische velden en symptomen te bestuderen (Project 2018-2020 PNREST Anses, EST/2017/2 RF/19). Aarzel niet om contact met ons op te nemen als u geïnteresseerd bent om deel te nemen.
Voor meer informatie:
Gunstige effecten van elektromagnetische velden
Hoewel elektromagnetische velden risico’s voor de gezondheid kunnen opleveren, kunnen ze ook een gunstig effect hebben.
In lage frequenties en afgemeten doses kunnen ze het immuunsysteem stimuleren en de genezing van brandwonden en breuken bevorderen.
In het kader van radiotherapie bestralen sommige ziekenhuizen de cellen vooraf met microgolven. De cellen worden vervolgens gesensibiliseerd voor de golven en reageren daardoor beter op de stralingstherapie, zodat de hoeveelheid ioniserende straling kan worden verminderd.