Er bestaat een verband tussen obesitas en tal van chronische aandoeningen. Gezonde leefgewoonten, met een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging dragen bij tot het voorkomen van gewichtstoename en de vele complicaties die daarmee gepaard gaan.
Volwassenen
Het aandeel personen met overgewicht of obesitas is groter bij volwassenen (18 – 64 jaar) dan bij kinderen en adolescenten (tussen 3 en 17 jaar). Overgewicht en obesitas houden immers verband met de leeftijd:
- de lichaamssamenstelling evolueert met de leeftijd (vanaf 20-30 jaar neemt de vetvrije massa zoals de huid, de botten, de spieren en de organen af, terwijl de vetmassa toeneemt)
- het basale metabolisme (energieverbruik in rust), het thermische effect van voedingsmiddelen (energie die wordt verbruikt voor de vertering) en de lichaambeweging nemen af met de leeftijd
- hormonale veranderingen (na de menopauze neemt de productie van oestrogeen en progesteron af, waardoor de opslag van vet tussen de organen toeneemt bij de vrouw).
Sociaal-economische verschillen
Het percentage personen met obesitas (op basis van de BMI) is hoger bij de lager opgeleiden. Mensen met een hoog opleidingsniveau lijken beter geïnformeerd te zijn over de risico's waar obesitas mee gepaard gaat en over de manieren waarmee je gewichtstoename kunt voorkomen, vooral door gezond te eten. Anderzijds zijn mensen met een lager opleidingsniveau in hun vrije tijd minder vaak fysiek actief (Antropometrie, Nationale voedselconsumptiepeiling 2014-2015, WIV,de voorganger van Sciensano).
Het opleidingsniveau heeft ook een invloed op het inkomen en versterkt de sociale ongelijkheid. Mensen met een hoger opleidingsniveau hebben meer financiële middelen om gezond voedsel zoals groenten en fruit te kopen. Anderzijds hebben mensen met een lager inkomen vaker de neiging om industriële, bewerkte producten en fastfood te eten, die minder duur zijn en vaak veel verzadigde vetten, snelle suikers en zout bevatten.
Kwetsbaardere kinderen en adolescenten
Kinderen en adolescenten vormen een deel van de populatie dat kwetsbaarder is op het vlak van overgewicht en obesitas.
Hoewel obesitas bij kinderen gedeeltelijk erfelijk bepaald is, bevorderen omgevingsfactoren de sedentariteit en de consumptie van ongezonde voeding bij kinderen en adolescenten:
- beschikbaarheid van industriële en bewerkte voeding
- technologie en alomtegenwoordigheid van schermen (pc, gsm, televisie, enz.)
- reclame en marketingcampagnes voor ongezonde producten die op kinderen gericht zijn
- de kwaliteit van het voedsel in schoolkantines.
De kindertijd mag dan een kritieke periode zijn om obesitas te ontwikkelen, het is ook het ideale moment om het te voorkomen of aan te pakken aangezien de voedings- en bewegingsgewoonten zich in die periode ontwikkelen.
De toename van obesitas bij kinderen en adolescenten lijkt de laatste jaren trouwens te stagneren (Antropometrie, Nationale voedselconsumptiepeiling 2014-2015, WIV, de voorganger van Sciensano).